Verzorging van je viool

Voor een viool geldt hetzelfde als voor je gebit. Als je deze netjes onderhoud blijft deze er mooi uitzien en voorkom je dure reparaties.

Er zijn veel dingen die jezelf kunt doen om je viool in goede conditie te houden. Dit draagt ook bij aan de klank. Hieronder enkele tips:

Misschien een beetje basaal, maar het belangrijkste is om je viool ten alle tijde te beschermen tegen mogelijke ongelukken. Dit betekent dat je de viool in een goede vioolkoffer moet opbergen op het moment dat je er niet op speelt. Ook bij een pauze tijdens het spelen of als je alleen bent en denkt dat de viool wel veilig is. Wees bovendien voorzichtig met de koffer. Het zou niet voor het eerst zijn dat schade ontstaat terwijl de viool in de koffer zit.

Schoonmaken

Het beste is om de viool na elke keer dat je er op gespeeld hebt even schoon te maken met een zachte doek. Zorg dat je hars en vingerafdrukken verwijderd van de snaren, toets en het gedeelte onder de kam. Als je dit altijd doet voordat je de viool weer in de koffer stopt is nauwelijks onderhoud van de lak nodig.

Wees voorzichtig met polijstmiddelen. Zij kunnen de lak van de viool aantasten en juist vuil aantrekken. Gebruik het in ieder geval niet te vaak. Doordat een polijstmiddel in het hout trekt kan het bij veelvuldig gebruik toekomstige reparaties bemoeilijken (een oliehoudende ondergrond is funest voor lijmen) en kan zelfs de klank veranderen. Een alternatief bij regulier schoonmaken is om gewoon een vochtige doek te gebruiken en het daarna weer droog te maken. Een klein beetje water is niet erg als je zorgt dat het oppervlak daarna weer snel droog is.

De kam  

Het is belangrijk je kam in de gaten te houden om er zeker van te zijn dat deze recht blijft en in de goede positie blijft staan. De goede positie is tussen de binnenste inkepingen van de beide F-gaten, precies in het midden van beide en in het verlengde van de toets. 

De kam wordt zo gesneden dat deze eigenlijk licht achterover ‘hangt’ in de richting van het staartstuk. De snaren trekken de kam, door de spanning die op de snaren staat, licht naar voren (in de richting van de sleutels). De kam moet hier weerstand tegen bieden zodat de kam loodrecht op het bovenblad blijft staan. Is de kam naar voren gaan ‘hellen’, ontspan dan de snaren en zet de kam weer recht (loodrecht op het bovenblad). Als het een oude kam is en de kam is niet recht meer dan kun je proberen om de kam weer recht te maken. Stoom de kam en leg deze een tijdje tussen twee zware boeken. 

Stemsleutels

In principe hebben de sleutels weinig onderhoud nodig. Als je viool moeilijk te stemmen is en de sleutels heen en weer springen voorbij de juiste toonhoogte kun je schroevenzeep proberen. Dit is verkrijgbaar bij iedere muziekwinkel of vioolbouwer. Draai de snaar en bijbehorende sleutel los en zeep de sleutel in op het punt waar deze contact maakt met het sleutelgat. Draai de sleutel er weer in en span de snaar weer aan. Dit herhaal je voor alle vier de snaren. In het begin kan het zijn dat de sleutels te soepel draaien en een beetje weg slippen, maar als de zeep is ingetrokken is dit als het goed is niet meer het geval. Hoe je de snaren van de viool precies moet opdraaien lees je in mijn blog ‘hoe moet ik mijn snaren vervangen’.

Luchtvochtigheid

Vooral in de winter moet je oppassen dat je viool niet in een te droge omgeving ligt. Voorkom bijvoorbeeld dat je viool naast de verwarming ligt. Een eerste signaal voor lage luchtvochtigheid is als de sleutels hun grip verliezen als gevolg van het uitdrogen van de sleutelgaten (deze krimpen dan een beetje). Dit is nog vrij onschuldig, maar een lage luchtvochtigheid kan er ook voor zorgen dat de lijm en het vuren bovenblad uitdrogen waardoor scheuren ontstaan. Dit zie je vaak bij het onderste kielhoutje; het ebbenhouten kielhoutje krimpt veel minder dan het vuren bovenblad waardoor het blad hier scheurt.    

Beschadigingen en lakslijtage

Beschadigingen en lakslijtage zijn vaak onschuldig. Toch kan het heel vervelend zijn om de eerste kras te maken. Bij oudere violen zijn lichte beschadigingen en het patina dat hier ontstaat vaak juist aantrekkelijk en geven de viool een authentiek karakter. Een eenvoudige manier om krassen weg te werken is om ze donkerder te maken. De ‘doe het zelf’ methode is om je vingertop vochtig te maken een beetje stof op te vegen en dit op de beschadiging te wrijven.

Groot onderhoud   

Natuurlijk zijn er ook dingen die je niet zelf even oplost. Losse bladen, hoe klein de opening ook is, hebben vaak een negatieve invloed op de klank. In principe zijn ze onschuldig en zorgen ze er juist voor dat de viool kan werken zonder dat er scheuren ontstaan. Wel kunnen punten waar de bladen los zitten het beste zo snel mogelijk weer gelijmd worden om eventuele gevolgschade (loslatende onderdelen) te voorkomen.

Ook scheuren moet je direct laten repareren. Deze kunnen door de grote krachten van de snaren anders makkelijk groter worden. Als je een scheur ontdekt haal dan de spanning van de snaren, zodat verdere schade voorkomen wordt.